Spitfire voor Nieuwpoort - Robert Laumans

Tijdens de ledenvergadering van onze vereniging te Beauvechain in 2004 hadden onze leden het genoegen kennis te maken met twee Belgische gewezen RAF-vliegeniers. Generaal Laforce verhaalde op levendige wijze zijn werdervaren als Typhoonpiloot in 609 Squadron - op een vorige meeting kregen we ook nog twee 609'ers op bezoek, Georges Jaspis DFC en Jan Mathijs.

De andere gast tijdens de laatste meeting was Robert "Bobby" Laumans. Toen de oorlog uitbrak was hij aan het einde van zijn opleiding. Vanop Wevelgem nam hij deel aan de evacuatie van de Avro 504-toestellen naar Frankrijk.

Laumans verkoos na de wapenstilstand naar Groot-Brittannië te gaan om vandaar de strijd verder te zetten.

In 1942 arriveerde hij dan in het 350 "Belgian" Squadron. Reeds tijdens een van zijn eerste missies werd hij neergehaald door de vliegeniers van het gerenommeerde Jagdgeschwader 26.

Zijn belevenissen tijdens en na dit luchtgevecht zijn uitermate merkwaardig.

Op 1 juni 1942 wordt een omvangrijke en gedurfde Circus-operatie, nummer 187, op Brugge georganiseerd. Rond het middaguur stormen acht Hurricanes, geladen met bommen, over de startbaan.

Deze acht toestellen zouden "gedekt" worden door maar liefst 131 Spitfires, waaronder deze van 350 Squadron.

Omstreeks 13u30 wordt langsheen de bezette kust alarm geblazen. Voor een chronologisch overzicht van de feiten baseren we ons verder op een Duits rapport : "Van 13u48 tot 13u52 dringen een veertigtal Spitfires in twee formaties via Oostende het continent binnen. Ze beschieten er de weg Bredene-De Haan. Er stort om 13u30 een Engels toestel tussen Nieuwpoort en Oostduinkerke in zee neer. De piloot wordt gevangen genomen. Om 13u40 schieten Duitse jagers een vijandelijke jager neer te Houtave (6 kilometer ten noordwesten van Brugge). De machine stort in vlammen neer, de piloot kan springen en wordt gevat. Gezien zijn brandwonden brengt men hem naar het Lazarett van Brugge over. Om 13u45 volgt een beschieting door een jager op een positie ten oosten van Oostende. Eén soldaat verliest het leven, één wordt zwaar gewond en een derde licht gewond. Om 13u50 bombarderen vijftien Hurricanes de haven van Brugge. Een stoomboot krijgt een voltreffer en zinkt. Er vallen bommen in de gebouwen, een steenbakkerij is beschadigd en een burger raakt gewond. Om 13u51 stort een Britse jager vanop zeer grote hoogte neer in zee bij De Haan." Tot zover het Duitse rapport.

Vanuit de diverse cockpits van de tegenstanders krijgt het gebeuren een andere dimensie. Hiervoor draaien we even de klok terug.

Om 1 uur vangt de Freya-radar de formatie op. Aangezien er nu geen zware bommenwerpers aankomen, houdt het Jagdgeschwader 26 haar toestellen voorlopig aan de grond. De Hurricanes droppen hun bommen ongestoord en keren terug naar huis. Hun terugkeer zou ondermeer onder de bescherming vallen van het 350 'Belgian' Squadron. 

Rond 13u20, wanneer de Britse formatie boven zee hangt, krijgt Hauptmann Josef Priller uiteindelijk opdracht met zijn Jagdgescwhader 26 de formatie te onderscheppen, terwijl ook de I.Gruppe het vliegveld St. Omer-Arques verlaat. Beide Gruppen ontmoeten elkaar boven Oostende en klimmen verder omhoog.

Intussen merkt de Belgische F/Lt Ivan Dumonceau de Bergendael zwarte puntjes boven het continent. Hij schreeuwt 'Tally Ho' via de boordradio en stuurt zijn formatie van vier Spitfires naar de Belgische grens. De vier Belgen komen zo in het jachtgebied van de Focke-Wulfs van het Jagdgeschwader 26 terecht.

Boven Blankenberge hangen ze al een paar kilometers boven de Spitfires. Vanuit zijn Focke-Wulf tracht Priller de situatie te overzien en via de boordradio geeft de Gruppekommandeur bevel om met een Staffel naar omlaag te duiken. Het RAF-squadron stuift uit elkaar. Intussen duiken beide Gruppen naar de overige jagers. De Belgen zijn slechts met z'n vieren en kunnen weinig uitrichten tegen Prillers overmacht. Tijdens het daaropvolgende tweegevecht verliezen de vier Belgen elkaar uit het oog. F/Sgt Robert Laumans bemerkt dat hij geen brandstof meer heeft en tracht aan de rest van het gevecht te ontsnappen. De Belg duwt zijn voetenstuur van links naar rechts om geen al te makkelijk doelwit voor de Schlageter-piloten te worden. Tot zijn verbazing hangt plots een Focke-Wulf voor hem. Laumans krijgt een makkelijke overwinning voorgeschoteld, houdt zijn machine stil... en wordt op dat moment door een Focke-Wulf langs achter beschoten. Het was één van de vele listen die ervaren Schlageter-vliegeniers en hun 'Katschmarek' (Vleugelman) in petto hadden om een al te overmoedige jachtpiloot te verschalken.

Laumans' motor wordt geraakt. De Tervurenaar moet zijn Spitfire V AB173 verlaten en weet na een valschermlanding op zee in zijn rubberboot te kruipen.

Tijdens hetzelfde gevecht, eist F/Lt Dumonceau een Focke-Wulf op. Naast Bobby Laumans gingen ook zijn twee overige strijdmakkers verloren; F/Sgt Georges Livyns en F/Sgt L. Hansez verdwenen respectievelijk met hun Spitfire BL122 en W3226 in de golven. De namen van deze twee Belgen vinden we terug op het monument van de vermisten te Runnymede. Dumonceau keerde in  zijn eentje naar Debden terug.

Maar liefst drie dagen en twee nachten zou Bobby Laumans in zijn dinghy rondzwalpen vooraleer op 3 juni door een Duitse boot opgepikt te worden. Laumans wordt opgewarmd en naar Nieuwpoort gebracht. De officier die hem ondervraagt is een zeeman die voor de oorlog bij diverse Britse rederijen voer. De Duitser bemerkt het slechte Engelse accent van de Belg. Deze laatste verbergt zijn nationaliteit en beweert een Schot te zijn. De zeeman gelooft niet veel van het verhaal maar laat hem verder met rust. De Duitser brengt hem naar de Fliegerhorst Koksijde en 'Bobby' Laumans verblijft daar drie dagen in het hospitaal. Hij wordt vervolgens met de auto naar het station van Veurne gevoerd en onder bewaking naar de hoofdstad overgebracht. In Brussel was er toen nog geen Noord-Zuidverbinding en per auto wordt Bobby van het ene station naar het andere gevoerd. Hij bevindt zich op dat moment niet erg ver van zijn thuis en overweegt om te ontsnappen en naar zijn ouders in Tervuren te vluchten. Maar tussen twee bewakers mag hij elk ontsnappingsplan vergeten...

Tijdens een grondige ondervraging te Oberursel valt Laumans door de mand en moet hij bekennen dat hij Belg is. Hij eindigt zijn oorlog in het Dulag Luft van Sagan.

Na de oorlog start Bobby Laumans een succesvolle carrière als boordcommandant bij Sabena.

Datum: 
01/06/1942
Serienr. / Rompcode: 
Organisaties: 
Personalia: 
Laumans Robert
Locatie

Nieuwpoort
be
Type Locatie: 
Incident
Bronnen: 
De Decker Cynrik & Roba Jean-Louis: Luchtslag boven het Kanaal, De Krijger, Erpe, 1994
Gesprekken van Robert Laumans
De Decker Cynrik & Roba Jean-Louis: Een Belgische Schot, in: Contact