De Ornis III, een vroege helikopter

De Franse ir. Henry Villard was de uitvinder van de ‘Ornis’ helikopter. Op verzoek van ir. Kennis, burgemeester van Schaarbeek, was hij naar België gekomen waar hij hoopte heel wat meer erkenning en financiële steun voor zijn extravagant ogende schepping te vinden dan in zijn thuisland. Helaas ook in Brussel, tijdens het eerste in het Eeuwpaleis gehouden autosalon, had zijn ‘Ornis III’ bij de talrijke bezoekers slechts wat ironische commentaren en spottende opmerkingen uitgelokt. Alleen Koning Albert I leek de mogelijkheden van dit toestel naar waarde te schatten. Na een langdurig gesprek met de uitvinder schonk devorst hem een krachtiger Anzani motor van 80 pk om er zijn veelbelovende testen mee voort te zetten.

Eindelijk, op het vliegveld van Sint-Agatha-Berchem, op 27 juli 1914 slaagde testpiloot Henry Gérard er opeens in om met dit vreemdsoortige bromding van de grond los te komen. De geschiedenis vermeldt eveneens dat hij dit buitengewone exploot maar kon bereiken nadat hij zijn zware overjas, een zeker niet overtollige bescherming tegen de ijskoude schroefwind, had uitgetrokken. Toen men Koning Albert het succes meldde, vertrok hij onmiddellijk van Oostende naar de hippodroom in Sint-Agatha-Berchem. Daar was hij de enthousiaste getuige van een tweede geslaagde proefvlucht. Overtuigd dat de oplossing van het vliegprobleem met dergelijk toesteltype nakend was, vroeg dekoning aan Villard om zijn proefnemingen in Oostende verder te zetten zodat hij in de badstad de evolutie van nabij zou kunnen volgen.

Dat de ‘Ornis III’ op 30 juli 1914 dus in Oostende op het strand verscheen, was volledig te wijten aan dat verzoek van de koning.Op 25 juli kondigde men in Oostende in “Le Carillon” ook de komst aan van de eerste helikopter met de mededeling:

We vernemen zopas dat Ir. Henry Villard in Oostende op het water met een nieuw soort vliegtuig zal experimenteren dat in tegenstelling tot gewone aëroplanen zonder vleugels of aanloopsnelheid zal kunnen opstijgen. Hij heeft pas zijn toestel in de stedelijke vliegtuigloods ondergebracht. De proeven die zullen plaatsvinden zijn nog puur wetenschappelijk en hebben slechts als doel het nieuwe procédé op punt te stellen. Men hoeft bijgevolg van dit toestel nog geen sierlijke vluchten boven de stad te verwachten, doch slechts progressief vorderende proefnemingen om met het stilstaand toestel van op de begane grond en van op het water loodrecht op te stijgen. Indien deze experimenten slagen, zullen zij een nog onmogelijk te voorziene invloed uitoefenen op de huidige luchtvaart, want dit is precies wat haar nog ontbreekt om volmaakt te zijn: het ter plaatse loodrecht kunnen opstijgen en landen.

Maar de volgende dag verplichtte de algemene mobilisatie Ir. Villard om met zijn zorgenkind hals over kop terug naar St. Agathe Berchem te vertrekken. Nadat hij op de hippodroom zijn toestel veilig in een hoekje van een stal had opgeborgen, vertrok hij naar Frankrijk.

Na de verovering van Brussel ontdekten Duitse soldaten de Ornis helikopter in zijn bergplaats op de hippodroom. Een erbij gehaalde luchtvaartspecialist (?) zag echter weinig toekomst in die hoop buizen, spankabels en verouderde Anzani motor en hij liet het ‘gammele onding’ op de nabijgelegen vuilnisbelt deponeren.

Hoewel hij al 46 jaar oud was, nam Henry Villard vrijwillig dienst in het Franse leger. Op 28 september 1916 sneuvelde de ingenieur ‘op het veld van eer’.

Datum: 
27/07/1914
Toestel: 
Personalia: 
Villard Henry
Locatie

Sint-Agatha-Berchem
be
Type Locatie: 
Incident
Bronnen: 
Major Walter, Vleugels boven Oostende, Flying Pencil, Erembodegem, 2010